Метотрексат (2,5 мг, Валента Фармацевтика ОАО)
Инструкция
-
русский
-
қазақша
Саудалық атауы
Метотрексат
Халықаралық патенттелмеген атауы
Метотрексат
Дәрілік түрі
Қабықпен қапталған 2,5 мг таблеткалар
Құрамы
Бір таблетканың құрамында
белсенді зат: метотрексат (100% затқа шаққанда) - 2,5 мг,
қосымша заттар: сахароза (қант), картоп крахмалы, тальк, кальций стеараты, кросповидон, повидон
ішкі қабығының құрамы: сахароза (қант), жеңіл магний карбонаты, бидай ұны
сыртқы қабығының құрамы: сахароза (қант), жеңіл магний карбонаты, бидай ұны, повидон, желатин, азорубин бояғышы Е 122, титанның қостотығы Е 171, балауыз, тальк.
Сипаттамасы
Дөңгелек, екі беті дөңес, қызғылттан күңгірт-қызғылт түске дейінгі қабықпен қапталған таблеткалар; көлденең қиығында қабығының екі қабаты мен ядросы көрініп тұрады. Қабығының бір қабаты қызғылттан күңгірт-қызғылт түске дейін және бір қабаты ақ түсті. Ядросы сарыдан қызылсары-сарыға дейінгі түсте.
Фармакотерапиялық тобы
Ісікке қарсы препараттар. Антиметаболиттер. Фолий қышқылының аналогтары. Метотрексат
АТХ коды L01ВА01
Фармакологиялық қасиеттері
Фармакокинетикасы
Пероральді қабылдауда сіңірілуі дозасына тәуелді: 30 мг/м2 қабылдағанда жақсы сіңеді, орташа биожетімділігі - 60%. 80 мг/м2 асатын дозасын қабылдағанда сіңуі төмендейді.
Лейкемиясы бар балаларда сіңірілуі 23%-дан 95%-ға дейін өзгеріп тұрады. Ең жоғарғы концентрациясына жету уақыты (ТCmax) – 40 минуттан 4 сағатқа дейін. Тағам сіңуін баяулатады және Cmax төмендетеді. Қан плазмасы ақуыздарымен, көбінесе альбуминмен байланысуы 50%-ға жуық.
Тіндерде таралғаннан кейін метотрексаттың полиглутаматтар түріндегі жоғары концентрациялары бауырда, бүйректе және әсіресе көкбауырда табылады, онда метотрексат бірнеше апта, тіпті бірнеше ай бойы тұрақтауы мүмкін.
Емдік дозаларда қабылдағанда гематоэнцефалдық бөгет арқылы мүлдем өтпейді. Емшек сүтіне енеді.
Пероральді енгізілгеннен кейін ішінара ішек флорасында, негізгі бөлігі - бауырда (енгізу жолына тәуелсіз) фармакологиялық белсенді, сондай-ақ дигидрофолатредуктаза мен тимидин синтезін тежейтін полиглутаминді форма түзе отырып метаболизденеді.
Препаратты 30 мг/м2-ден аз қабылдайтын науқастарда жартылай шығарылу кезеңі (T1/2), бастапқы фазада 2-4 сағатты, ал соңғы фазасында (ұзақ болып табылатын) препараттың азғантай дозаларын пайдаланғанда 3-10 сағатты және жоғары дозаларын пайдаланғанда 8-15 сағатты құрайды. Созылмалы бүйрек жеткіліксіздігінде препараттың шығарылуының екі фазасы да едәуір ұзаруы мүмкін.
Көбінесе бүйрекпен өзгеріссіз күйде шумақтық сүзіліс және өзекшелік сөлініс жолымен, өтпен 10%-ға дейін шығарылады (әрі қарай ішекте реабсорбциялануымен). Бүйрек қызметі бұзылған, айқын асциті немесе транссудаты бар науқастарда препараттың шығарылуы едәуір баяу жүреді. Қайталап енгізгенде тіндерде полиглутаматтар түрінде жинақталады.
Фармакодинамикасы
Фолий қышқылы аналогтары – антиметаболиттер тобына жататын ісікке қарсы, цитостатикалық дәрі. Дигидрофолий қышқылының тетрагидрофолий қышқылы қалпына келуіне қатысатын (пурин нуклеотидтері мен олардың туындыларының синтезіне қажетті көміртегі фрагменттерін тасымалдаушы,) дигидрофолатредуктазаны тежейді.
ДНҚ синтезін, репарациясын және жасушалық митозды тежейді. Әсеріне әсіресе жасушалары жылдам пролиферацияланатын тіндер сезімтал: қатерлі ісік, сүйек кемігі жасушалары, эмбриональді жасушалар, ішектің шырышты қабығының, қуықтың, ауыз қуысының эпителиальді жасушалары.
Ісікке қарсылығымен бірге иммуносупрессивті әсері бар.
Қолданылуы
- ересек емделушілердегі ревматоидтық артриттің белсенді ағымында
- ретиноидтармен емдеуге, жарықпен және PUVA емімен емдеуге келмейтін қарапайым (түйіндақ тәрізді) псориаздың ауыр түрлерінде
- ауыр псориаздық артритте
Қолдану тәсілі мен дозалары
Метотрексатты ішке, аптасына бір рет қолданады.
Ревматоидтық артрит
Метотрексаттың әдеттегі дозасы аптасына бір рет 7,5 - 15 мг; ең жоғарғы дозасы – аптасына бір рет 20 мг құрайды. Жоспарланған апта сайынғы дозасын кемінде 36 сағат аралықпен үш қабылдауға бөліп енгізуге болады. Оңтайлы жауапқа қол жеткізу мақсатында метотрексаттың аптасына 20 мг аспайтын жиынтық дозасын пайдаланып, қабылдаудың жекелей сызбасын таңдауға болады. Оңтайлы жауапқа қол жеткізгеннен кейін (көпшілік жағдайларда 6 апта бойы емдеуде қол жеткізуге болады) дозасы ең төменгі тиімді дозасына дейін азайтылуы тиіс.
Псориаз
Күтпеген уытты әсерлерін болдырмау үшін, емдеуді метотрексатты бауыр функциясының зертханалық көрсеткіштерін бақылай отырып, 2,5-5,0 мг дозада бір рет қабылдағаннан кейін бір аптадан соң бастау қажет. Метотрексаттың әдеттегі дозасы аптасына бір рет 7,5 - 15 мг; ең жоғарғы дозасы – аптасына бір рет 25 мг құрайды. Жоспарланған апта сайынғы дозасын кемінде 24 сағат аралықпен үш қабылдауға бөліп енгізуге болады. Оңтайлы жауапқа қол жеткізгеннен кейін (көпшілік жағдайларда 4-8 апта бойы емдеуде қол жеткізуге болады) дозасы ең төменгі тиімді дозасына дейін азайтылуы тиіс.
Емдеудің мақсаты ең төменгі тиімді дозасына жетуден, метотрексатпен емдеу курстары арасындағы үзілістің барынша ұзақ болуынан және мүмкіндігінше, әдеттегі емге қайта оралудан тұруы тиіс.
Егде жастағы емделушілерде қолданылуы
Егде жастағы емделушілерде метотрексат сақтықпен пайдаланылуы тиіс. Егде жастағыларда байқалуы мүмкін бауыр және бүйрек функциялары төмендеген, фолий қышқылының тапшылығы жағдайларында, препараттың дозасын азайту мүмкіндігін қарастыру керек.
Бауыр функциясы бұзылған емделушілерде қолданылу ерекшеліктері
Бауыр аурулары бар, соның ішінде, сыртартқысында болған емделушілерде, әсіресе алкогольді қабылдаудан туындаған аурулары бар жағдайда метотрексатты өте сақтықпен және, егер күтілетін пайдасы ықтимал қаупінен асып түсетін болса ғана тағайындау керек.
Жағымсыз әсерлері
Жағымсыз әсерлерінің даму жиілігінің жіктемесі: өте жиі (≥1/10), жиі (≥1/100, бірақ <1/10), жиі емес (≥1/1000, <1/100), сирек (≥1/10 000, <1/1000), өте сирек (<1/10 000), жиілігі белгісіз.
Жиі
- лейкопения;
- анорексия, жүрек айнуы, құсу, стоматит, диарея;
- "бауыр" трансаминазалары белсенділігінің жоғарылауы;
- бас ауыруы, бас айналуы, қажығыштық;
- жұқпалар;
- эритематоздық бөртпе, алопеция.
Жиі емес
- анемия (соның ішінде апластикалық), тромбоцитопения, нейтропения, агранулоцитоз, панцитопения;
- мұрыннан қан кету;
- өкпе фиброзы, интерстициальді пневмонит (соның ішінде өліммен аяқталатын);
- опортунистік жұқпалар;
- ауыр нефропатия немесе бүйрек жеткіліксіздігі;
- қынаптың ойық жаралары;
- лимфома (соның ішінде қайтымды);
- терінің қышуы, Стивенс-Джонсон синдромы, уытты эпидермальді некролиз;
- анафилактикалық шокқа дейінгі аллергиялық реакциялар;
Сирек
- гингивит, фарингит, энтерит, асқазан-ішек жолының (АІЖ) эрозиялы-ойық жаралы зақымданулары және қан кету;
- гемипарез;
- депрессия, сананың шатасуы;
- артериялық қысымның төмендеуі, тромбоэмболия (соның ішінде артериялық тромбоз, церебральді қантамырлар тромбозы, терең көктамырлар тромбозы, торқабық көктамырларының тромбозы, тромбофлебит, өкпе эмболиясы);
- ентігу;
- Herpes zoster және сепсис (соның ішінде өліммен аяқталатын);
- либидо төмендеуі, импотенция, дисменорея;
- артралгия, миалгия, остеопороз, ревматоидтық түйіндер санының көбеюі;
- қант диабеті;
- фотосезімталдық, безеулер, тері пигментациясының бұзылуы, есекжем, мультиформалы эритема, терінің ойық жаралануы және некрозы;
- псориазды емдеуде – терінің ашыту сезімі, терідегі ауыртатын ойық жаралы түйіндақтар.
Өте сирек
- гипогаммаглобулинемия;
- гематемезис;
- гепатоуыттылық (жедел гепатит, фиброз және бауыр циррозы);
- дизартрия, афазия, ашушаңдық, летаргия;
- конъюнктивит, көрудің нашарлауы (соның ішінде өтпелі соқырлық);
- перикардит, перикардиальді жалқық;
- васкулит;
- пневмоцистік пневмония, өкпенің созылмалы обструкциялық ауруы, құрғақ өнімсіз жөтел, плеврит;
- дизурия, азотемия, цистит, гематурия;
- спермато- және овогенез бұзылуы, транзиторлық олигоспермия, бедеулік, қынап бөліністері, гинекомастия;
- телеангиоэктазия, фурункулез, экхимоз.
Жиілігі белгісіз
- эозинофилия, лимфопролиферативтік аурулар, лимфаденопатия;
- мелена;
- гипоальбуминемия;
- панкреатит;
- ұйқышылдық, құрысулар; жоғары дозаларда пайдаланғанда – когнитивтік функциялардың транзиторлық бұзылуы, көңіл-күй құбылмалылығы; әдеттен тыс краниальді сезімталдық, энцефалопатия (соның ішінде лейкоэнцефалопатия);
- тыныс алу жеткіліксіздігі, альвеолит;
- Herpes simplex (соның ішінде диссеминацияланған герпес);
- протеинурия;
- түсік, ұрық өлімі, ұрықтың даму ақаулары;
- эксфолиативтік дерматит;
- остеонекроз, сыну;
- ісік лизисі синдромы;
- жұмсақ тіндердің некрозы;
- кенеттен өлу;
- цитомегаловирустық (ЦМВ) жұқпалар (соның ішінде ЦМВ-пневмония), нокардиоз, гистоплазмоз, криптококкоз;
- қатты терлеу.
Қолдануға болмайтын жағдайлар
- метотрексатқа немесе препараттың басқа компоненттеріне жоғары сезімталдық
- бүйрек және бауыр функциясының айқын бұзылулары
- гематологиялық бұзылыстар (сүйек кемігінің гипоплазиясы, лейкопения, тромбоцитопения, анемия)
- жедел немесе созылмалы ауыр жұқпалар
- маскүнемдік
- иммунитет тапшылығы синдромы
- жүктілік және лактация кезеңі
- 18 жасқа дейінгі балалар мен жасөспірімдерге
- метотрексатпен емдеу кезінде тірі вакциналармен вакцинациялау
Дәрілермен өзара әрекеттесуі
Кумарин туындыларының немесе индандионның антикоагулянттық белсенділігін арттырады және/немесе бауырдағы прокоагулянттық фактор синтезін төмендетудің және тромбоциттердің түзілуін бұзудың есебінен қан кетулер қаупін арттырады.
Қандағы несеп қышқылының концентрациясын арттырады, сондықтан қатарлас гиперурикемиясы және подаграсы бар науқастарды емдеуде подаграға қарсы дәрілік заттардың (аллопуринол, колхицин, сульфинпиразон) дозасын түзету қажет болуы мүмкін; урикозуриялық подаграға қарсы дәрілік заттарды қолдану метотрексатпен емдеу аясында несеп қышқылы түзілуінің жоғарылауымен (аллопуринолды пайдаланған дұрыс) жоғарылауымен байланысты нефропатияның даму қаупін арттыруы мүмкін.
Салицилаттарды, фенилбутазонды, фенитоинді, сульфаниламидтерді, сульфонилмочевина туындыларын, аминобензой қышқылын, пириметаминді немесе триметопримді, бірқатар антибиотиктерді (пенициллин, тетрациклин, хлорамфеникол), тікелей емес антикоагулянттар мен гиполипидемиялық дәрілік заттарды (колестирамин) бір мезгілде қабылдау метотрексатты альбуминдермен байланыстан ығыстырудың және/немесе өзекшелік сөлінісін төмендетудің есебінен уыттылығын күшейтеді, бұл бірқатар жағдайларда ауыр уытты әсерінің дамуына негіз болуы, кейде тіпті өліммен аяқталуы да мүмкін.
Фенитоин мен метотрексатты бірге тағайындау туралы мәселені шешуде, цитоуытты препараттармен қабылдағанда фенитоиннің сіңірілуінің азаюы салдарынан құрысулардың күшеюі қаупі немесе уыттылық қаупі метотрексаттың мүмкін болатын тиімділігінен асып түсетінін ескеру керек.
Метотрексатты лефлуномидпен үйлестіріп бір мезгілде қабылдау панцитопения қаупін арттыруы мүмкін.
Цисплатин метотрексаттың бүйрек арқылы шығарылуын бұзуы және оның уыттылығын күшейтуі мүмкін.
Қабынуға қарсы стероидты емес препараттарды (ҚҚСП) метотрексаттың төмен дозаларымен үйлестіргенде сақ болу керек (метотрексаттың бүйрек өзекшелерімен шығарылуы төмендеуі мүмкін). Ревматоидтық артритті метотрексатпен ҚҚСП-мен үйлестіре отырып емдеу әдетте уытты әсерлермен қатар жүрмейді. Алайда, метотрексаттың ревматоидтық артритті емдеу үшін пайдаланылатын дозалары (аптасына 7,5 - 15 мг) псориазды емдеуде пайдаланылатын дозаларына қарағанда төмен екенін және жоғарырақ дозалары күтпеген уыттылыққа алып келуі мүмкіндігін ескеру керек.
Өзекшелік сөліністі бөгейтін дәрілік заттар (мысалы, пробенецид) оның бүйрекпен шығарылуын азайтудың есебінен метотрексаттың уыттылығын арттырады.
АІЖ-де нашар сіңетін антибиотиктер (тетрациклиндер, хлорамфеникол), метотрексаттың сіңірілуін төмендетеді және ішектің қалыпты микрофлорасын бәсеңдетудің салдарынан, оның метаболизмін бұзады.
Ретиноидтар, азатиоприн, сульфасалазин, лефлуномид, этанол және басқа гепатоуытты дәрілік заттар гепатоуыттылығының даму қаупін арттырады.
Метотрексат пен омепразолды бір мезгілде қолдану метотрексаттың шығарылу уақытын ұзартады. Метотрексат пен протондық помпа тежегіштерін бірге қолданғанда (омепразол немесе пантопразолды) жағымсыз өзара әрекеттесулер дамуы мүмкін.
L-аспарагиназа жасушалар репликациясын тежеудің есебінен метотрексаттың ісікке қарсы әсерінің айқындығын төмендетеді.
Динитроген оксидін пайдаланып анестезия жүргізу аса ауыр миелосупрессия мен стоматиттің дамуына алып келуі мүмкін.
Цитарабинді метотрексатпен емдеу басталғанға дейін 48 сағат бұрын немесе емдеу басталғаннан кейінгі 10 минут ішінде қолдану синергидтік цитоуытты әсерінің дамуына негіз болуы мүмкін (дозалау режимін түзеуді гематологиялық көрсеткіштердің негізінде жүргізу ұсынылады).
Гематоуытты дәрілік заттар метотрексатың гематоуыттылығының даму қаупін арттырады.
Метотрексат теофилиннің клиренсін төмендетеді. Метотрексатпен бір мезгілде қолданғанда қан плазмаындағы теофиллин деңгейін бақылауға алу қажет.
Метотрексатпен бір мезгілде қолданғанда қан плазмасындағы меркаптопурин концентрациясының артқаны байқалады (бірге қолдану дозаларын түзетуді қажет етуі мүмкін).
Ішке қабылдауға арналған неомицин метотрексаттың сіңірілуін төмендетуі мүмкін.
PUVA-еммен (метоксален және ультракүлгін сәулелендіру (УКС)) біріктіріп метотрексатпен ем қабылдап жүрген, псориазы немесе зең тәрізді микозы бар бар бірнеше емделушіде тері обыры анықталған.
Сәулемен емдеумен үйлестіру сүйек кемігінің бәсеңдеу қаупін арттыруы мүмкін.
Метотрексат тірі және белсенділігі жойылған вирустық вакциналармен вакцинациялауға иммундық жауапты төмендетуі мүмкін. Тірі вакцинамен вакцинациялау ауыр және өліммен аяқталатын жұқпаларға алып келуі мүмкін. Метотрексатты тірі вакцинамен қатарлас пайдалану ұсынылмайды.
Циклоспорин метотрексаттың тиімділігі мен уыттылығын күшейтуі мүмкін. Бұл біріктірілімін пайдаланған жағдайда лимфопролиферация қаупімен жүретін шамадан тыс иммунодепрессия қаупі бар.
Псориазға байланысты метотрексатпен ем алып жүрген емделушілерге амиодаронды тағайындау терінің ойық жаралануын туғызуы мүмкін.
Құрамында фолат бар дәрілік заттар (соның ішінде поливитаминдер) метотрексатпен емдеудің тиімділігін төмендетуі мүмкін.
Айрықша нұсқаулар
Метотрексат цитоуытты препарат болып табылады, сондықтан онымен жұмыс жасағанда сақ болу қажет. Препаратты метотрексатты қолдану тәжірибесі бар және оның қасиеттері мен ерекшеліктерімен жақсы таныс дәрігер тағайындауы тиіс. Ауыр және тіпті өліммен аяқталатын жағымсыз реакциялар дамуы мүмкін болғандықтан, емделушілер болуы мүмкін қауіптер мен ұсынылатын сақтық шаралары туралы дәрігерден толығымен ақпарат алуы тиіс. Болуы мүмкін уытты әсері мен жағымсыз реакцияларының белгілері дер кезінде анықталуы және бағалануы үшін Метотрексатпен ем қабылдап жүрген емделушілерге тиісінше қадағалау жүргізу керек.
Псориазды метотрексатты пайдаланып емдегенде өлімге соқтырған жағдайлар туралы хабарлар бар. Псориазды емдеуде метотрексат тек оның ағымы қатты болған жағдайда, еңбекке қабілетсіздік туындағанда, емдеудің басқа түрлеріне жауап болмағанда, диагноз биопсияның және/немесе дерматолог кеңесінің негізінде қойылса ғана тағайындалуы тиіс.
Емделушіге псориаз бен ревматоидтық артритті емдеу кезінде препаратты қабылдау көп жағдайларда аптасына бір рет жүргізілетінін хабарлау керек. Емделушілер дозалау режимінің бұзылуы уытты әсерлерінің туындау қаупімен байланысты екенінен хабардар болуы тиіс.
Метотрексатты қабылдап жүрген емделушілерді қадағалау, мүмкін болатын уытты әсерлерінің немесе жағымсыз реакцияларының белгілері кешіктірілмей анықталатындай және бағаланатындай болып ұйымдастырылуы тиіс.
Метотрексатты қабылдағанда эозинофилиямен жиі байланысты болған жедел және созылмалы пневмониттің салдарынан өліммен аяқталған жағдайлар туралы айтылған. Пневмонит белгілеріне әдетте ентігу, жөтел (әсіресе құрғақ жөтел) және қызба кіреді. Емделушілерге пневмонит қаупі жөнінде және қайтпайтын жөтел немесе ентігу туралы хабарлау қажеттілігін айту қажет. Бұл симптомдардың бар-жоқтығын емделушіге әр барған сайын бақылап отыру керек (олар бар болған жағдайда метотрексатты пневмонит жоққа шығарылғанша тоқтата тұру қажет). Аурудың метотрексатты қабылдаумен байланыстылығы расталған жағдайда, пневмонитті емдеуді кортикостероидтарды пайдаланып жүргізу және болашақта метотрексаттың қайта тағайындалуын болдырмау ұсынылады.
Метотрексатпен емдеуді бастардың немесе қайта жаңғыртардың алдында, сондай-ақ емдеу кезінде және ол аяқталғаннан кейін гематокритті, лейкоциттер мен тромбоциттер деңгейін анықтаумен толық жалпы қан талдауы, бауыр ферменттері, билирубин, сарысулық альбумин мәнін анықтаумен қанның биохимиялық талдауы, бүйрек функциясын тексеру (мочевина азоты, креатинин клиренсі және/немесе сарысу креатинині), қан сарысуындағы несеп қышқылының концентрациясы) орындалуы тиіс. Мотрексатпен емдеу басталғанға дейін де кеуде қуысына рентгенологиялық тексеру жүргізу ұсынылады.
Лейкоциттер немесе тромбоциттер санының клиникалық маңызды төмендеуі жағдайында метотрексат дереу тоқтатылуы тиіс. Емделушілер жұқпалы аурулардың туындауының кез-келген белгілері туралы хабарлап отыру қажеттілігінен хабардар болуы тиіс.
Метотрексат, әсіресе жоғары дозаларда немесе ұзақ емдегенде жедел және созылмалы гепатоуыттылық симптомдарының дамуына (соның ішінде атрофияға, бауыр фиброзы мен циррозына) алып келуі мүмкін.
Емделушілер бауыр тарапынан болатын уытты әсерлеріне қатысты хабардар болуы тиіс.
Бауыр функциясының зертханалық көрсеткіштеріндегі ауытқулар жағдайында емдеу курсы басталмауы немесе тоқтатылуы тиіс. Мұндай ауытқулар қалыпты мәндеріне екі апта ішінде қайта келуі тиіс, содан кейін емдеуді дәрігердің қалауымен қайта жаңғыртуға болады.
Қанның бауыр ферменттері мәндерін анықтаумен жүргізілетін биохимиялық талдауындағы зертханалық көрсеткіштердің екі немесе үш есе ауытқу жиілігі 13-20% құрайды. Мұндай көрсеткіштердің тұрақты артуы жағдайында дозасын төмендету немесе емдеуді тоқтату мәселесін шешу қажет.
Созылмалы гепатоуыттылығы әдетте метотрексатты ұзақ (әдетте 2 немесе одан да ұзақ жыл) қолданғаннан немесе кемінде 1,5 г жалпы кумуляциялық дозасына жеткеннен кейін дамиды және жағымсыз жағдаймен аяқталуына алып келуі мүмкін. Гепатоуыттылық әсеріне қатарлас ауыр сыртартқысы (маскүнемдік, семіздік, қант диабеті) және жас егделігі негіз болуы мүмкін. Препарат бауырға уытты әсер ететіндіктен, емдеу кезінде аса қажет жағдайлар болмаса, емделушілерге басқа гепатоуытты препараттарды тағайындаудан бас тарту керек. Басқа гепатоуытты препараттарды (мысалы, лефлуномид) қабылдап жүрген емделушілерге мұқият бақылау жүргізу қажет.
Бауыр функциясын нақтылау үшін биохимиялық параметрлермен қатар, емдеуді бастар алдында немесе емдеу басталғаннан кейін 2-4 айдан соң; жалпы кумуляциялық 1,5 г дозасында және әр қосымша 1-1,5 г кейін бауыр биопсиясын жүргізу ұсынылады. Бауырдың орташа фиброзында немесе цирроздың кез-келген дәрежесінде метотрексатпен емдеуді тоқтатады; жеңіл формадағы фиброз кезінде әдетте 6 айдан соң биопсияны қайталау ұсынылады. Алғашқы емдеу кезінде бауырдың елеусіз гистологиялық өзгерістері болуы мүмкін (елеусіз порталдық қабыну және майлы өзгерістер), бұл емдеуден бас тартуға немесе тоқтатуға негіз болып табылмайды, бірақ препаратты қолданғанда сақ болу қажеттігін көрсетеді.
Бауыр биопсиясын төмендегі жағдайларда жүргізбейді:
- егде жастағы емделушілерде
- жедел аурулары бар емделушілерде
- бауыр биопсиясы үшін қарсы көрсетілімі бар емделушілерде (мысалы, жүрек жеткіліксіздігі, қан ұюының бұзылулары)
- тірі қалу болжамы төмен емделушілерде
Ревматоидтық артритті метотрексатпен емдеу кезінде бауыр биопсиясын жүргізудің қажеттілігі мен талапқа сай екендігі туралы мәліметтер жеткіліксіз.
Бауырдың жиірек биопсиялары төмендегі жағдайларда қажет болуы мүмкін:
- емдеудің бастапқы сатысы кезінде
- метотрексаттың дозасын арттырған жағдайда
- қан плазмасындағы метотрексат деңгейінің арту қаупі жағдайында (мысалы, сусыздануда, қатарлас препараттардың, мысалы ҚҚСП дозасын толықтыру немесе арттыру салдарынан бүйрек функциясының төмендеу қаупінде).
Метотрексатты асцит, плевра қуысындағы жалқық, асқазан мен он екі елі ішектің ойық жарасы, ойық жаралы колит, сусыздану, сыртартқыдағы подагра немесе нефролитиаз кезінде, бұрын жүргізілген сәулемен емдеуде немесе химиотерапияда, шығу тегі вирустық, зеңдік немесе бактериялық жұқпаларда, сондай-ақ жас және егде жастағы емделушілерде сақтықпен қолданады.
Метотрексат негізінен бүйрекпен шығарылады. Оны бүйрек функциясының бұзылулары жағдайында қолдану уытты әсерлеріне немесе тіпті бүйректің қосымша зақымдануына алып келуі мүмкін. Жоғары дозалары метотрексаттың немесе оның метаболиттерінің бүйрек түтікшелерінде жинақталуын тудыруы мүмкін. Бүйрек аурулары бар емделушілерде метотрексаттың дозасы азайтылуы тиіс. Алдын алу мақсатында (диуретиктік әсері мен несептің рН 6,5 – 7,0 дейін сілтіленуінің), натрий бикарбонатын немесе ацетазоламидті ішу арқылы қабылдау (әр үш сағат сайын 625 мг 5 таблеткадан) немесе көктамыр ішіне (күніне төрт рет 500 мг-ден) енгізу ұсынылады.
Метотрексат пен ҚҚСП бірге қолданғандағы өлім жағдайларын қоса, күрделі жағымсыз реакциялар туралы хабарламалар бар.
Метотрексатпен ревматоидтық артритті емдеуде ацетилсалицил қышқылын, ҚҚСП, сондай-ақ стероидты препараттарды азғантай дозада пайдалануға болады. Дегенмен, ҚҚСП мен метотрексатты бірге қолдану уыттылықтың жоғары қаупімен байланысты екенін ескеру қажет. Метотрексатпен емдеуге жауабы оң емделушілердегі стероидты препараттардың дозасы азайтылуы мүмкін.
Метотрексат пен пеницилламин, гидроксихлорохин, сульфасалазин, алтын препараттары сияқты ревматизмге қарсы дәрілік заттар арасындағы өзара әрекеттесулер - зерттелмеген. Оларды метотрексатпен бірге қабылдау жағымсыз реакциялардың жиілігін арттыруы мүмкін екендігін ескеру қажет.
Метотрексат пен триметоприм-сульфаметоксазол сияқты фолий қышқылы антагонистерін бірге қолданғанда сирек жағдайларда жедел мегалобластты панцитопенияның дамығаны туралы мәліметтер бар.
Сіңгеннен кейін метотрексат альбуминдермен ішінара байланысады және оның уыттылығы салицилаттарды, сульфамидтерді, фенитоинді және тетрациклин, хлорамфеникол және пара-аминобензой қышқылы сияқты кейбір антибиотиктерді қабылдағанда бұл байланыстан ығыстырудың есебінен артуы мүмкін. Бұл дәрілік заттар, әсіресе салицилаттар мен сульфамидтер, метотрексатпен бірге тек, егер оларды қолданудың ықтимал пайдасы болуы мүмкін қауіптен асып түсетін болса ғана тағайындалуы тиіс.
Метотрексаттың гематоуытты әсері, емделуші препараттың қауіпсіз деп шамаланған дозасын қабылдап жүрген кезде кенеттен пайда болуы мүмкін екендігін ескеру қажет, сондықтан қан жасушаларының кез-келген елеусіз төмендеуі метотрексатты қабылдауды тоқтатуды қажет етеді. Сүйек кемігінің гематопоэтикалық белсенділігінің едәуір төмендеуі қан немесе тромбоциттік масса құюды қажет етуі мүмкін.
Диарея және ойық жаралы стоматит дамыған жағдайда, геморрагиялық энтериттің және науқастың өліміне алып келуі мүмкін ішек қабырғасының тесілуі қаупінің жоғарылығы салдарынан, метотрексатпен емдеуді тоқтату қажет.
Қорғалмаған ашық теріні күн сәулесі әсеріне тым ұзақ ұшыратуға немесе УКС шамын шамадан тыс қолдануға болмайды (фотосенсибилизация реакциясы болуы мүмкін).
Иммунитет жүйесіне әсер ететіндіктен, метотрексат вакцинацияға реакцияны нашарлатуы және иммунологиялық тестілердің нәтижелеріне әсер етуі мүмкін. Препаратты қабылдағаннан кейін 3 айдан 12 айға дейінгі аралықта иммунизациялаудан бас тарту қажет (егер оны дәрігер мақұлдамаса); науқаспен бірге тұратын басқа отбасы мүшелеріне полиомиелитке қарсы пероральді вакцинамен иммунизациялаудан бас тартқаны жөн (полиомиелитке қарсы вакцина қабылдаған адамдармен қатынасқа түспеу, немесе мұрын мен ауызды жауып тұратын қорғағыш бетперде кию). Белсенділену ықтималдығы бар болғандықтан, емделушілердегі белсенді емес созылмалы жұқпаларға (мысалы, белдемелі теміреткі, туберкулез, В және С гепатиті) ерекше көңіл бөлу қажет.
Метотрексаттың төмен дозаларын қабылдаған емделушілерде қатерлі лимфомалар диагностикалануы мүмкін. Бұл жағдайда метотрексатпен емдеу тоқтатылуы тиіс. Лимфоманың өздігінен кері қайту белгілерінің болмауы цитоуытты препараттармен емдеуді қажет етеді.
Емдеу кезінде және емдеуді тоқтатқаннан кейінгі қысқа мерзім ішінде метотрексаттың олигоспермияны, етеккір оралымының бұзылуларын (соның ішінде аменореяны) тудыру мүмкіндігі туралы мәліметтер бар.
Бала көтере алатын жастағы ер және әйел емделушілер және олардың жұптары метотрексатпен емделу кезінде және емделуден кейін, ерлер – кемінде 3 ай бойы және әйелдер – бір овуляциялық циклдан кем емес уақыт контрацепция шараларын қолдануы тиіс.
Құрамында фолий қышқылы немесе оның туындылары бар витаминдік препараттарды қабылдау, метотрексатпен емдеуге жауапты өзгертуі мүмкін.
Фолий қышқылын тағайындау метотрексаттың жедел уыттылығы жағдайында қажет болуы мүмкін.
Емдеу курсын метотрексаттың жоғары дозаларымен жүргізгеннен кейін оның уыттылығын төмендету үшін кальций фолинатын қолдану ұсынылады.
Жүктілік және лактация кезеңі
Тератогендік әсері бар: ұрықтың өлімін, туа біткен кемтарлықты туғызуға қабілетті.
Егер әйел метотрексатпен емдеу кезінде жүкті болған жағдайда, ұрыққа жағымсыз әсер ету қаупіне байланысты жүктілікті тоқтату мәселесін шешіп алу керек.
Метотрексат емшек сүтімен бөлініп шығады, барлық емдеу курсы бойына бала емізуді тоқтату керек.
Дәрілік заттың көлік құралдарын және қауіптілігі зор механизмдерді басқару қабілетіне ықпал ету ерекшеліктері
Метотрексат орталық жүйке жүйесіне әсер етуге қабілетті (шаршау сезімі, бас айналуы) болғандықтан, препаратты қабылдап жүрген емделушілерге көлік құралдары мен қауіптілігі зор механизмдерді басқарудан аулақ болу керек.
Артық дозалануы
Метотрексатпен артық дозаланудың спецификалық белгілері жоқ, метотрексаттың плазмадағы концентрациясы бойынша диагностикаланады.
Емі: Арнайы у қайтарғысы - кальций фолинатын мүмкіндігінше баяу, алғашқы сағаттар ішінде метотрексаттың дозасына тең немесе артық дозада енгізген дұрыс; келесі дозаларын қажеттілігіне қарай, метотрексаттың қан сарысуындағы концентрациясына байланысты енгізеді. Метотрексат және/немесе оның метаболиттерінің бүйрек өзекшелеріндегі преципитациясының алдын алу үшін, ағзаның гидратациясын және несепті сілтілендіруді жүргізеді, бұл метотрексаттың шығарылуын жеделдетеді. Несепте препараттың және оның метаболиттерінің шөгіндісі түзілуі нәтижесіндегі нефропатия қаупін төмендету үшін, әр қосымша енгізу алдында және кальций фолинатын у қайтарғы ретінде қолданудың барлық кезеңі бойына әрбір 6 сағатта, метотрексаттың плазмадағы концентрациясы 0,05 мкмоль/л төмен болғанша, pH 7-ден артық болуын қамтамасыз ету үшін, несептегі pH қосымша анықтау қажет.
Шығарылу түрі мен қаптамасы
Қабықпен қапталған 2,5 мг таблеткалар.
50 таблеткадан қақпағымен жиынтықтағы полимер банкілерге салынады. 1 банкіден медицинада қолданылуы жөніндегі мемлекеттік және орыс тілдеріндегі нұсқаулықпен бірге картон пәшкеге салады.
Сақтау шарттары
Жарықтан қорғалған жерде, 25С-ден аспайтын температурада сақтау керек.
Балалардың қолы жетпейтін жерде сақтау керек!
Сақтау мерзімі
3 жыл
Жарамдылық мерзімі өткеннен кейін пайдалануға болмайды.
Дәріханалардан босатылу шарттары
Дәрігердің рецептісі арқылы
Өндіруші
«Валента Фармацевтика» Ашық акционерлік қоғамы
Ресей Федерациясы 141101, Щелково қ., Мәскеу облысы, Фабричная к-сі, 2.
Тіркеу куәлігінің иесі
«Валента Фармацевтика» Ашық акционерлік қоғамы,
Ресей Федерациясы 141101, Щелково қ., Мәскеу облысы, Фабричная к-сі, 2
Қазақстан Республикасы аумағында тұтынушылардан өнім (тауар) сапасы жөніндегі шағымдарды қабылдайтын ұйымның мекенжайы:
«Валента Фармацевтика» ААҚ ҚР өкілдігі
Қазақстан Республикасы, 050009, Алматы қ-сы, Абай д-лы. Радостовец к-сі қиылысы, 151/115, «Алатау» бизнес орталығы, № 1102 кеңсе
Телефон/факс 8 (727) 334-15-52
Электронды поштасы: asia@valentapharm.com